«БІРЛІКТІҢ КҮШІМЕН: ЖАМБЫЛ ЖЕРІНЕ ЕРІКІЗ ЖЕР АУДАРЫЛҒАН ӨЗГЕ ҰЛТ ӨКІЛДЕРІ” атты құжаттар көрмесі өтті.

1 наурыз – «Алғыс айту» күні қарсаңында Жамбыл облыстық мемлекеттік архивінде «Бірліктің күшімен» атты құжаттар көрмесі өтті. Құжаттар көрмесіне Жамбыл облысы мемлекеттік архивінде сақтаулы облыстың дамуына өз үлесін қосқан өзге этнос өкілдерінің жеке тектік құжаттарынан стенд-көрме, облыстық партия комитеті, облыстық атқару комитеті жанындағы арнайы эвакуацияланғандар бөлімі құжаттары қойылды. Көрмеге қойылған құжаттарды облыстық мемлекеттік архивінің бөлім басшысы Сағындық Зейнуллаұлы мұқият таныстырды. Онда соғыс жылдары Солтүстік Кавказдан Қазақстанға, Жамбыл жеріне жер аударылған шешен-ингуш ұлттары туралы, 1946 жылғы балалар үйіндегі поляк ұлты балаларының тізімі, эвакуацияланған коммунистердің тізім, Харьков қаласынан эвакуацияланған отбасылардың тізімі, жер аударылғандарды аудандарға бөлу туралы, 1943 жылы Қордай ауданына эвакуацияланғандарды жұмысқа орналастыру туралы баяндамалардың түпнұсқасы бар.

Иә, тағдырдың талайымен қазақ жеріне еріксіз жер аударылып келген сан түрлі ұлттың үлкен бір шоғыры Жамбыл жеріне де қоныстандырылды. Сарғайған архив құжаттары соғыстың алғашқы жылдары яғни 1941 жылы 21 мың шешен, болгар мен ингуштар, Ленинград облысынан 30 мыңға жуық фин ұлтының өкілдері, қарашай, әзірбайжан мен күрдтер, грек ұлтының өкілдері күштеп көшірілгенін дәлелдейді. Бұл күндері сол қиямет жылдары еріксіз жер аударылған өзге ұлттың ұрпақтары қазақ халқымен бірге бір ата-ананың баласындай болып сіңісіп ғұмыр кешіп жатқаны баршаңызға аян. Тәуелсіз Қазақстан әлемге бейбітшіл, бауырмал ел ретінде танылды. Оған дәлел елімізде 130-дан аса ұлттың өкілдері бейбіт, тату тұрып ел дамуына өзінің үлестерін қосуда.

Көрмеде Облыс әкімдігі аппаратының «Қоғамдық келісім» КММ-нің маманы Кенжебай Өмірбеков тату-тәтті ұлттар достығын тілге тиек етсе, «Манас» қырғыз этно-мәдени бірлестігінің төрағасы Ақылбек Меңдібаев қазақ халқының бауырмалдығы мен кішіпейілдігі сонау қиын жылдары тағдыр талаймен жер аударылған талай ұлттың өкілдеріне қамқор болып, қатарға қосқанын, енді сол ерен жақсылығы үшін қазақ халқына алғыстарын айтатынын жеткізді.

Іс-шараға Тараз қаласы колледждерінде білім алып жүрген өзге ұлт өкілдерінің білімгерлері көптеп қатысып, өздерінің ақжарма тілектерін жеткізді.

Еліміздің басты байлығы да, болашағы да Қазақстанның жастары. Жұмыс жоспарға сәйкес «Тараз қаласының мемлекеттік архиві» коммуналдық мемлекеттік мекемесінің ұйымдастыруымен “Архив – болашақ ұрпаққа мұра” тақырыбында ЖОО білімгерлерінің қатысуымен архив қорына жаңадан еңген құжаттарға экскурсия өткізілді. Көрмеге өңір тарихына қатысты құжаттар, мәдениет, білім, денсаулық, өнеркәсіп саласына үлес қосқан жеке қор құраушылардың жеке тектік құжаттары мен тарихи деректері қойылып, насихатталды. Сонымен қатар аса жоғары талғам мен біліктілікті қажет ететін «фотограф» мамандығының иесі Қартабай Алтынбек Болатұлының Тараз қаласына қатысты фото суреттері қойылды.

Келуші студенттер архив туралы өз пікірлерін ортаға салып, ойлары мен алған әсерлерімен бөлісіп, алғыстарын білдірді. Жалпы қатысушылар саны 30 білімгер.

“Арай” газетінің 27.қаңтар күнгі №8 санында Жамбыл облысы мемлекеттік архивінде өткен “Абай-асыл ойдың данасы” атты іс-шараға қатысты мақала жарық көрді.

Орталық мемлекеттік архивінің директоры Арнұр Жасабекұлы ұлы Абайдың 175 жылдық мерейтойына орай Орталық мемлекеттік архив тарапынан көшпелі көрме бүгін Жамбыл жерінде, облыстық архивте өткізгелі отырғанын тілге тиек етті. Бұл еліміздің бас архиві тарапынан Абай тойына арналған алғашқы іс-шара екендігін атап өтті.

“Архив-2025” бағдарламасы аясында өткен іс-шараға Орталық мемлекеттік архивінің директорының орынбасары Мәрзия Жылысбаева көшпелі көрмеге қойылған ұлы Абайға қатысты құнды дүниелермен, қолжазбалармен, сирек фото-суреттерді таныстырды.

Биылғы жыл еліміздің рухани әлемі үшін ерекше жыл. Биыл өлең сөздің патшасы хакім Абайдың туғанына – 175 жыл толып отыр. Осыған орай Президентіміз Қасым-Жомарт Тоқаевтың осы жылдың басында ел газеті – «Егемен Қазақстанда» жарық көрген «Абай және XXI ғасырдағы Қазақстан»мақаласында Абай сөзінің, Абай ілімінің бүгінгі заман үшін көкейкестілігі кеңінен сөз болды. Еліміздің барлық баспа беттерінде мемлекет және қоғам қайраткерлері, ғалымдар, жазушылар, жастар, ұлт зиялылары ұлы Абайдың тағылымы жөнінде толғана ой қозғауда.

Осыған орай Жамбыл облыстық архивінде өткен «Абай – асыл ойдың данасы» атты іс-шараға Алматы қаласынан Орталық мемлекеттік архивінің директоры Арнұр Жасабекұлы Қарымсақов пен директордың орынбасары Мәрзия Ғаниқызы Жылысбаева, архив құжаттарын жариялау бөліміндегі архивші Омаров Бақдәулет пен баспасөз хатшысы Гайнуллаев Қуандық арнайы келіп қатысты.

Алдымен Жамбыл облысы әкімдігінің мәдениет, архивтер және құжаттама басқармасы бастығының орынбасары С. Мәдиева мен Орталық мемлекеттік архивінің директоры А. Қарымсақов облыстық архив пен Орталық мемлекеттік архиві арасында меморандумға қол қойылып, алда ортақ іс-шараларды бірлесіп атқаруға уағдаласты. Орталық мемлекеттік архивінің директоры Арнұр Жасабекұлы сөз алып ұлы Абайдың 175 жылдық мерейтойына орай Орталық мемлекеттік архив тарапынан көшпелі көрме бүгін Жамбыл жерінде, облыстық архивте өткізгелі отырғанын тілге тиек етті. Бұл еліміздің бас архиві тарапынан Абай тойына арналған алғашқы іс-шара екендігін атап өтіп, дөңгелек үстелге қатысушыларға сәттілік тіледі. “Архив-2025” бағдарламасы аясында өткен іс-шараға Орталық мемлекеттік архивінің директорының орынбасары Мәрзия Жылысбаева көшпелі көрмеге қойылған ұлы Абайға қатысты құнды дүниелермен, қолжазбалармен, сирек фото-суреттерді таныстырды. Ал, облыстық архив тарапынан ұсынылған облыстық «Сталиндік жол» газетінің 1945 жылғы санында жарық көрген Мұхтар Әуезов пен Бейсенбай Кенжебаевтың «Абай – қазақ халқының ұлы ақыны» атты көлемді дүниесіне жұртшылық қызығушылық танытты

Алдымен, М.Х.Дулати атындағы Тараз мемлекеттік университетінің «Дулатитану» ғылыми-зерттеу орталығының директоры, профессор, филология ғылымдарының докторы Сәмән Құлбарақ Абай мұрасы жөнінде ой толғаса, ақын, Қазақстанның еңбек сіңірген қайраткері Қайырбек Асанов Абайға арналған арнау жырын оқыды, «Құнанбай» фильміндегі Құнанбайдың анасы Зеренің рөлін сомдаған, облыстық қазақ драма театрының әртістері, Мемлекеттік сыйлықтың лауреаты Салықова Нұрсифат, Керейдің биі Сарыбайдың рөлін ойнаған Асқарбек Сейілқан киноға түсу барысында Абай ортасынан түйген ойларын ортаға салды. Архив ардагері Сатыбалды Досымбекұлы Абайдың «Көзімнің қарасы» әнін нәшіне келтіре шырқаса, жас архивистер Сағындық Зейноллаұлы мен Сандуғаш Қоңыратпаева ұлы ақынның қара сөздерінен үзінділерді жатқа айты.

Дөңгелек үстелге қатысушыларға академик Ерлан Сыдықовтың Мәскеудегі «Молодая гвардия» баспасының «ЖЗЛ» сериясымен жарық көрген «Құнанбай» кітабының таныстырылымы өтті.

«Абай – асыл ойдың данасы» атты дөңгелек үстел өте тартымды өтті. БАҚ өкілдері белсене қатысты.

Дала ойшылы, кемеңгер Абайдың туғанына 175 жыл толуына орай елімізде іс-шаралар легі басталып кетті. Абай мұралары мәңгілік. Өйткені ақынның ұлттың өрісін ұзартуды көксеген ойлары, құнды пікірлері бүгінгі заманмен де үндеседі. Қазақ халқының келешегін ойлаған ойшыл ақын артына мол мұра қалдырды. Жамбыл облыстық архивінде сақталған облыстық «Сталиндік жол» газетінің сарғайған беттерінде ұлы Абайдың туғанына 100 жыл толуы қарсаңында жазушы Мұхтар Әуезов пен әдебиетші Бейсенбай Кенжебаевтың «Абай- қазақ халқының ұлы ақыны» атты көлемді дүниесі басылған нөмірі сақталған. Біз осынау құнды дүниені оқырмандар қаперіне салуды жөн санадық.

Абай мұраларын зерттеуші қос тұлғаның бірлесіп жазған бұл дүниесі Абайдың ұлттың өрісін ұзартудағы терең ойларын жаңа қырынан танытқан.
«…Абай қазақ елінің дәл бүгінгідей ерікті, берекелі, бірлікті, күшті, мәдениетті, бай, бақытты ел болуын көкседі.
Берекелі болса ел,
Жағасы жайлау ол бір көл,
Жапырағы жайқалып,
Бұлғақтайды, соқса жел.
Жан-жағынан күркіреп
Құйып жатса аққан сел,
Оның малы өзгеден,
Өзгеше боп өсер төл,- деп тіледі.
Абай қазақтың әрбір ұлы, қызының еркі, бостандығы үшін ой-санасын жетілдіру, ержеткізу үшін күресті. Оларды халқын сүюге, халқы үшін, адам баласы үшін қызмет етуге шақырды, адамгершілікке баулады.
Үш-ақ нәрсе адамның қасиеті
Ыстық қайрат, нұрлы ақыл, жылы жүрек.
Осыны біл. Талап қыл, өнер, кәсіп ізде,
Қайғы келсе қарсы тұр, қулай берме,
Қызық келсе, қызығып, оған да ерме,
Жүрегіне сүңгі де, түбін кез де,
Бұдан тапқан шын асыл тастай көрме,- деп ақын айтып, қайрап, жігерлендірді.»
Негізі: Жамбыл облысы мемлекеттік архиві.
Облыстық «Сталиндік жол» газеті, 1945 жыл (22 май, №99)

1940 жылдың ақпан айында Жамбыл облысы еңбекшілер депутаттары советі атқару комитетінің жоспарлау бөлімі дайындаған мемлекеттік мұрағатқа сақтауға өткізген “Жамбыл облысының 1940 жылдың 1 қаңтарындағы қысқаша экономикалық сипаттамасы” құжаты облысымыздың алғашқы күндердегі тарихынан сыр шертеді. Облыс құрылған жылы Жамбыл жерінде 10 аудан, 1 қалада 320 390 адам тұрған. Бір таңқаларлығы осы құжатта жаңадан құрылған облыстың аумағында, яғни Шу ауданының аумағында, Балқаш көлініің оңтүстігі Алты-Төлке (Алты-Тюльке)деген жерде мұнай бар деп көрсетілген.

Негізі: Жамбыл облысы мемлекеттік архиві., Сурет интернет беттерінен алынған.